Hulp bij neuropathie aan de voeten

Neuropathie kan de kwaliteit van leven behoorlijk verminderen: de pijn, tintelingen of een doof gevoel in handen en voeten of verlies van spierkracht beïnvloeden zowel het dagelijks, maar ook het professionele leven. Fleur Nouwens (oncologisch voetzorgverlener) en Michel Boerrigter (podotherapeut) vertellen over hoe zij neuropatische voeten behandelen.

Bij neuropathische klachten aan de voeten kan een podotherapeut en/of een oncologisch voetzorgverlener hulp bieden. Beide beroepsgroepen werken intensief samen met het oncologische behandelteam, zeker wanneer de patiënt actief behandeld wordt. Om verantwoorde voetzorg te kunnen leveren, zijn aanvullende gegevens nodig over de medicatie, behandelfrequentie, en of de bloedwaarden goed genoeg zijn om voetzorg te mogen verlenen.

Voetverzorging onderbelicht in de behandeling van kankerpatiënten
Fleur Nouwens, oncologisch voetzorgverlener: ‘Ik had laatst een ernstig zieke patiënt van middelbare leeftijd onder behandeling. Hij had zeer agressieve uitzaaiingen in de lever en had chemotherapie nodig om zijn leven te verlengen. De man had ernstige paronychia (nagelriemontsteking) als bijwerking van de chemokuur. Als fervent tennisliefhebber kon hij maar nauwelijks lopen, laat staan tennissen. De paronychia was dermate ernstig dat daardoor de chemobehandeling dreigde uitgesteld te worden. Ik heb de nagel behandeld en de klachten besproken met het oncologisch behandelteam. De patiënt kreeg een antibacteriële behandeling. Door goede samenwerking is de paronychia nu onder controle, kon de geplande chemokuur doorgaan en denkt de patiënt weer te gaan tennissen. Dit voorbeeld illustreert welke twee functies een goede voetzorg dienen: 1. preventief ervoor zorgen dat de problemen aan de voeten niet de oorzaak zijn van uitstel van de kuur en 2. verbetering van de kwaliteit van leven.

Als oncologisch voetzorgverlener worden wij het liefst al vόόr de chemobehandeling ingeschakeld door het oncologisch behandelteam. Wij controleren dan de voeten op eventueel aanwezige wondjes, kloven, likdoorns en behandelen deze, zodat de voeten in optimale conditie zijn voor aanvang van de behandeling. Gedurende de kuur kunnen we klachten als gevolg van bijwerkingen behandelen/verlichten: neuropathische pijn, hand-voetsyndroom, ernstige eeltvorming en nagelafwijkingen.’ 

Adviezen
Ook geven we in samenwerking met de podotherapeut adviezen en tips aan de patiënt:

• vermijd strakke sokken
• geen knellende schoenen/ harde zolen
• voeten hoog leggen
• zachte en beschermende inlegzolen en therapiesokken
• een korte zachte massage voor de nacht door bijvoorbeeld een huisgenoot/partner.
• crèmes ph 5.5 huidneutraal meerdere malen per dag
• voorzichtig met warmte/koude
• handschoenen dragen bij werkzaamheden
• vermijd grote druk op de voeten (hardlopen)
• niet op blote voeten lopen zeker niet op het strand bijvoorbeeld
• vermijd alcohol

Nouwens vertelt: ‘Neuropathische klachten kun je niet wegnemen, maar het kan wel naar de achtergrond verschuiven. Er is nog géén genezing mogelijk. Soms verbetert de situatie spontaan, na het stoppen van de chemokuur, maar meestal zijn de klachten blijvend. Ik vind het dan belangrijk om patiënten hierover goed voor te lichten en geen valse verwachtingen te geven. Ik ervaar vaak dat cliënten met neuropathische klachten het zeer waarderen dat ze gehoord worden en erkenning krijgen voor hun klachten. Ik wijs hen vaak ook op de websites van neuropathie.nu en kanker.nl voor aanvullende informatie.’

Wat doet een oncologisch voetzorgverlener (medisch pedicure)?
De (oncologisch) voetzorgverlener is opgeleid om voeten te screenen, bijwerkingen van behandelingen te herkennen, de voeten te behandelen en/of te verzorgen – mits de situatie dat toelaat – en bevindingen terug te koppelen aan het oncologisch behandelteam. Tevens kunnen zij preventieve maatregelen nemen en adviezen geven zodat eventuele klachten voorkomen kunnen worden. Deze vorm van voetzorg wordt uitsluitend verleend in afstemming met het oncologisch behandelteam. Zo weten de patiënt en de oncologisch voetzorgverlener zeker dat het veilig is om de voetbehandeling te ondergaan. 

Bekijk het overzicht van Oncologisch voetzorgverleners in de Verwijsgids Kanker.

Michel Boerrigter: ‘Podotherapeut kan met zooltherapie mobiliteit vergroten’
Michel Boerrigter, podotherapeut: ‘Als podotherapeuten zien wij steeds meer kankerpatiënten met pijnklachten aan de voeten als gevolg van neuropathie. Lopen wordt daardoor lastiger, patiënten worden daardoor minder mobiel. Een podotherapeut kan ervoor zorgen dat de symptomen zoals pijn draaglijker worden en signaleren vroegtijdig problemen aan de voet, waardoor ze preventief te werk kunnen gaan. We kunnen ervoor zorgen dat de druk op een pijnplek onder de voeten, verplaatst wordt naar een ander deel van de voet. Bijvoorbeeld door zooltherapie of specifiek schoeisel. Doordat de druk verplaatst wordt, vermindert de pijn bij het lopen.
De podotherapeuten die in de Verwijsgids Kanker zijn opgenomen, zijn lid van de Nederlandse Vereniging van Podotherapeuten en zijn daarnaast extra gekwalificeerd om met kankerpatiënten te werken. Wij werken vaak intensief met de oncologische behandelteams samen die patiënten gericht naar ons verwijzen. We merken ook dat nog niet algemeen bekend is wat wij als podotherapeut kunnen betekenen voor patiënten met pijnlijke voeten. We kunnen de beschadigde zenuwen in de voeten bij neuropathie niet herstellen, maar we kunnen wel symptomen als pijn verlichten. Lopen met minder pijn is vaak al een hele opluchting voor patiënten en verbetert de kwaliteit van leven per direct.
Bij chemotherapie zien we ook andere klachten aan de voeten zoals het hand-voetsyndroom, wonden, huidafwijkingen (als eelt) en nagelafwijkingen. De podotherapeut stelt de diagnose en werkt nauw samen met de oncologisch voetzorgverlener, die de instrumentele behandeling verzorgt. Ook is het raadzaam om de voeten goed te laten checken op wonden voordat de behandeling met chemotherapie start.’

Wat doet een podotherapeut?
Een podotherapeut is een specialist op het gebied van de voet en behandelt voetklachten die kunnen optreden als gevolg van kanker of de behandeling van kanker, ongeacht welke vorm of waar deze kanker zich bevindt. Een podotherapeut weet wat de ziekte kanker inhoudt, kan risicofactoren in beeld brengen en vaak ook behandelen en weet welke gevolgen een (voet)behandeling heeft voor de overige behandelingen. 
Bekijk het overzicht van podotherapeuten in de Verwijsgids Kanker.