Voeding is ondersteunend aan het gehele behandeltraject

Herma ten Have werkt als oncologiediëtist en is lid van de Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO). Ze vertelt wat de oncologiediëtist voor patiënten met kanker kan betekenen. ‘Door de kanker zelf en de behandeling kunnen patiënten te maken krijgen met problemen met het gewicht. Met de juiste voeding kun je zorgen dat het lichaam in een zo optimale voedingstoestand wordt gebracht.’

‘Door de kanker zelf en de behandeling kunnen patiënten te maken krijgen met problemen met het gewicht. Bij sommige kankersoorten (zoals longkanker en alvleesklierkanker) vallen mensen af, maar soms komen ze ook ongewild aan (bij borstkanker of prostaatkanker bijvoorbeeld). Ook verliezen mensen spiermassa. Met de juiste voeding kun je zorgen dat het lichaam in een zo optimale voedingstoestand wordt gebracht. Dit is nodig om de behandelingen zo goed mogelijk te kunnen doorstaan en om sneller te herstellen.

Hulp voor specifieke klachten
Daarnaast bieden we ook oplossingen voor specifieke klachten. Bij slikklachten bijvoorbeeld werken we nauw samen met de logopedist. Die geeft aan wat voor de patiënt een veilige consistentie van voeding is: van waterdun tot dik vloeibaar voedsel. Sommige patiënten verslikken zich snel, dan is dik vloeibaar eten een oplossing. Ik stel dan een dieet samen waarbij een maaltijd gemalen en smeuïg wordt gemaakt en ik geef ook tips om deze maaltijd zo smakelijk mogelijk te maken.
Bij vermoeidheid vraag ik  wanneer iemand moe is. Als een patiënt graag zelf wil koken en in de ochtend de meeste energie heeft, dan adviseer ik ‘s ochtends de warme maaltijd alvast te bereiden. In andere gevallen adviseer ik om geen energie te verliezen aan het koken, maar aan het eten zelf te besteden. Want soms zijn patiënten zelfs te moe om te eten. In die gevallen kan vloeibaar eten een uitkomst zijn, omdat kauwen ook energie kost. Ook bespreken we de oorzaak van de vermoeidheid. Een voedingstekort kan ook leiden tot vermoeidheid. Beweging kan ook helpen. Om voeding en beweging goed op elkaar af te stemmen, heb ik regelmatig overleg met de (oncologie)fysiotherapeut.
Ook aan patiënten met een stoma kunnen we gericht hulp bieden. Bij een dikkedarmstoma is het belangrijk dat de consistentie van de ontlasting niet te dik of dun is. Over het algemeen kunnen deze patiënten gewone voeding eten. Bij een dunnedarmstoma is het belangrijk om extra vocht en zout toe te voegen. En is het belangrijk te voorkomen dat bepaalde grove vezels gegeten worden die kunnen leiden tot verstopping van de stoma.

Tijdig inroepen diëtist bij kanker
Voeding is geen behandeling op zich, maar is ondersteunend aan het gehele behandeltraject. Dat begint al bij de diagnose. Soms word ik door huisartsen gevraagd om al mee te denken, nog voordat de diagnose  bekend is. Bij de diagnose darmkanker kun je anticiperen op mogelijk klachten als diarree, verstopping, gewichtsafname, misselijkheid en braken. Sommige chemokuren geven bijwerkingen als orale mucositis (aantasting slijmvliezen in de mond) of misselijkheid. Dan maak ik samen met de patiënt een voedingsplan om in een zo goed mogelijke conditie te komen voor de behandeling. Maar ook tijdens en na de behandeling. In de herstelfase kampen patiënten vaak met vermoeidheidsklachten en het weer op gewicht komen. Ook wanneer genezing niet meer mogelijk is, kan voeding bijdragen aan de kwaliteit van het leven.’
Een vaak voorkomend probleem ook bij patiënten is het ontbreken van eetlust. Door de behandeling met chemotherapie kan de smaak en reuk aangetast worden. Een vieze smaak bevordert de eetlust niet. Ten Have legt uit hoe

Tot slot
Begeleiding door een oncologiediëtist wordt vergoed vanuit het basispakket. Voor een bezoek aan de diëtist is geen verwijzing nodig van de behandelend arts of huisarts. Maar vaak is er wel overleg met de huisarts of behandelend arts wanneer er “rode vlaggen” zijn. Uiteraard na toestemming van de patiënt. Er is medische informatie nodig om voedingsadviezen te kunnen geven, zoals diagnose, stadium, soort behandeling, gewichtsverloop in de tijd en co-morbiditeit. 

Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO)
De diëtisten in de Verwijsgids Kanker voldoen aan de kwaliteitseisen van de Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO). De LWDO is een door de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) erkend netwerk met oncologie als specifieke deskundigheid.
Bekijk hier het landelijk overzicht van oncologiediëtisten
Of kijk op: https://www.voedingenkankerinfo.nl/